Kuruluş Dönemi Osmanlı Devleti ve Bizans İmp. Arasındaki Anadolu da ki Mücadeleler

 

Kuruluş dönemi Osmanlısı özellikle harap bir Anadolu ortaya çıkan ve etrafındaki diğer beylik ve devletleri arkada bırakıp yükselen ve dünya gücü olan Osmanlının ilk adımıydı. Bu dönemde özellikle Bizans ile olan savaş ve mücadeleler devletin kaderini belirleyici özelliğe sahiplerdi. Zayıf ve yıkılma sürecinde olan Bizans hem Anadolu ve Balkanlarda önemli topraklara sahipti ki bunlar Osmanlının ilk hedeflerindendi. Bu yazıda ise Osmanlı ve Bizans arasında yapılan kuruluş sürecinde Anadoluda gerçekleşen mücadeleleri kısaca  ele alacağız.

Savaşlar;   

Koyunhisar(Bafeus) Muharebesi;

Osmanlı ve Bizans arasındaki ilk muharebedir. 

İznik şehrini kuşatan Osmanlı güçlerine karşı gönderilen Heteriarch Muzalon komutasındaki ordunun ve Osman gazi komutasındaki Osmanlı ordusun yaptığı ve Osmanlı ordusunun galip geldiği bir muharebedir¹. Bazı tarihçilere göre bu savaş Osmanlı devletinin kuruluş noktasıdır. Bu muharebe Osmanlının Bizans karşısında aldığı ilk zaferdir. Bu savaşla Osmanlı Bizans’ın Anadolu’daki topraklarında daha hızlı yayılma şansı kazanmıştır. Savaşta verilen bilgilere göre Tarafların güçleri Osmanlı 5000 Bizans ise 2000 dir. Muharebe sonunda Kite kalesi Osmanlılara geçmiş, Bursa üç taraftan sarılmış, İznik ve İzmit e giden yol açılmıştır².

Dimbos Muharebesi;

Dimbos ya da diğer bir adıyla Dinboz muharebesi Bafeus Muharebesinden sonra Bizans topraklarında yayılmaya başlayan gazileri bir durdurma girişimidir. Bizans’ın Anadolu ordusu Andros,Bidnos,Kestel ve Kete garnizonlarından oluşmaktaydı. 1303 baharında Bizans ordusu Yenişehire doğru ilerlerken yolda Dimbosta Osman Gazi ve Osmanlı kuvvetleri Bizans kuvvetleri ile mücadeleye başlar ve Bizans mağlup olur, Muharebede de Osman Gazinin yeğeni Aydoğdu ve Kestel ve Dimboz’un Bizanslı beyleri yaşamlarını yitirir³.

Bursa’nın Fethi;

Bursa’nın fethinin en önemli açılarından biri Osmanlının fethettiği ilk şehirdir. Bursanın fethi 1317/20 de başlayıp 1326 tarihinde son bulmuştur. Bursa bulunduğu yer dolayısıyla önemli bir yere sahipti Osmanlılar onu almak için 6/9 yıl kuşatma altında tuttular ki sonrasında Bursa Osmanlının yeni başkenti olacaktı. Osman Gazi bazı kaynaklarda şehrin düşüşünü gördüğü bazılarında ise hemen öncesinde öldüğü yazmaktadır.Vefatının ardından Bursada yaptırılan gümüş kubbeye defnedildi.

Maltepe(Palekanon) Savaşı;

1329 yılında Bizans imparatoru III.Andronikos ile Osmanlı Hükümdarı Orhan Bey arasında gerçekleşti. Savaş Osmanlı zaferi ile sonuçlandı. Türklerin Kocaeli yarımadasındaki kaleleri alarak Boğaz'a inmeleri Bizans İmparatorluğu'nu telaşa düşürmüştü. Osmanlı Beyliği tarafından alınan kaleleri geri almak ve kuşatma altındaki İznik' i kurtarmak için Bizans imparatoru III. Andronikos gizlice hazırlıkta bulunarak Rumeli' den getirttiği iki bin kişilik kuvvete İstanbul ve etrafından katılan kuvvetlerle birlikte Anadolu yakasına Üsküdar' a geçti. İmparator 1329 Mayıs'ında Orhan Bey' nin üzerine yürüyüp kendisine sahilde Flokren kasabasını karargâh yaptı⁴. Muharebe sonrası İznik şehri Kuşatmaya devam eden Osmanlı kuvvetlerine karşı direnemeyerek teslim oldu(1331).

İznik(Nikea)Kuşatması;

Âşıkpaşazâde ve Neşrî Nikea'nın kuşatılması ve Osmanlı kuvvetlerinin bunu izleyen faaliyetleri hakkında bilgi verirken, anonim Tevârîh-i Âl-i Osman ise bölgedeki halkın İslam'a geçmesi hakkında Rum ve Türk kaynaklı halk hikâyeleriyle birleşmiş bir anlatım sunmaktadır. Her üç kaynak da şehrin Osmanlı kuvvetleri tarafından kuşatma altına alındığını ve şehrin etrafındaki halkın da kontrol altına alındığını belirtir.

Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman'da kuşatmanın uzaması sebebiyle Dıraz Ali Kalesi'nin yaptırıldığı söylense de, aynı eserde kentin Osmanlı kuvvetlerine teslim olduğu ifade edilir. İnalcık, Osmanlı kuvvetlerinin elde ettiği zaferin mantıksal bir sonucu olarak kentin düşmüş olması gerektiğini ve bu nedenle yazarın özgün metni değiştirmiş olduğunu belirtmektedir. Özgün metne sadık kalan ve Dıraz Ali Kalesi ile ilgili bir ifadeye yer vermeyen Âşıkpaşazâde ve Neşrî, Osmanlı kuvvetlerinin şehir önündeki çarpışmalardan vazgeçtiğini ve kalenin civarında yaşayan insanları tâbi kılmakla ilgilendiğini yazmaktadır.İbn-i Kemal ve İdris-i Bitlisî de bu konuda anonim Tevârîh-i Âl-i Osman'ı izlemektedir. Üç kaynak da, dışarıdan gelen yardımların kesilmesi üzerine şehrin düştüğünü ifade etmektedir. Kuşatmanın sona eriş tarihi ise 1331'dir⁵.

İzmit Kuşatması;

İznik ve Bursanın fethinden sonra İznik Anadoluda kalan son Bizans toprağıydı. İznik’in fethinden bir yıl sonra kuşatılmaya başlansada Bizans imp. IV.Andronikos kuvvetlerinin yardıma gelmesi üzerine Bizans ile anlaşarak kuşatma kaldırılmıştır. Bu olaydan altı yıl sonra 1337 yılında Orhan Gazi şehri tekrardan kuşatmış bu sefer yardım alamayan şehir Osmanlılar tarafından ele geçirilmiştir. Bu olayla birlikte Kocaeli yarımadası Osmanlıların eline geçmiş ve Bizans Anadolu daki tüm topraklarını yitirmiştir. Şehrin düşüşünden sonra Orhan Gazi şehrin idaresini oğlu Süleyman beye bırakmıştır.

Alaşehir’in Fethi;

Alaşehir'in Fethi Batı Küçük Asya'da son bağımsız Hristiyan Rum yerleşiminin Osmanlı İmparatorluğu tarafından alınmasına işaret eder.

Teoride, Alaşehir Bizans İmparatorluğu'na bağlıydı, fakat düşman toprakları çevrili olması deniz ile bağlantısını kestiği için, gerçekte şehir bağımsızdı. 1378'de II. Manuil, Osmanlı padişahının yıkıcı Bizans iç savaşına yardım etmesi için Alaşehir  kentini Türklere devretme sözü verdi. Ancak Manuil, sözünden dönmüş görünüyordu, 1390 yılına kadar bir hareket olmayınca Bayezid’in iç savaşın iki lideri II. Manuil ile VII. Ioannis'i çağırarak, kuşatma kuvvetine eşlik etmelerini emretti. Bu nedenle Kuşatmaya, Osmanlıların vasalı olan Bizans İmparatorluğu'ndan birliklerde katılmıştır. Şehir o yıl Türkler tarafından alındı⁶.

Bu şekilde kuruluş dönemi Osmanlısı ve Bizans arasında Anadoluda gerçekleşen mücadelelerin sonuna gelmiş bulunmaktayız her ne kadar kısa ve detaysız bahsedilse de kuruluş döneminde Anadoluda yaşanan bu savaşlar aslında 600 yıl varlığını idare ettiren bir devletin ilk adımlarıydı.

Oğuzhan Demirel

Kaynakça;

1:Halil İnalcık(2009)’’Bapheus(Koyunhisar)Muharebesi’’Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu üzerine araştırmalar-I.

2: https://tr.wikipedia.org/wiki/Bafeus_Muharebesi

3: Halil İnalcık: Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, 2010,

4: Osmanlı Tarihi, I. Cilt, 10. baskı, sf: 119,120, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı

5: İnalcık, Halil (Ekim 2000). "Osman Gazi'nin İznir (Nıcaea) Kuşatması ve Bafeus Savaşı". Öz, Mehmet ve Özel, Oktay (Ed.). Söğüt'ten İstanbul'a;

İnalcık, Halil; sf. 322

İnalcık, Halil; sf. 323

 İnalcık, Halil; sf. 327

6: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ala%C5%9Fehir%27in_Fethi